Uzmanından ‘dikkat eksikliği ve hiperaktivite’ uyarısı

Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun (DEHB) kişinin zekâsı ve yeteneklerinden mahrum olduğu manasına gelmediğini lakin üzerinde durulmazsa kişinin zekâsını ve yeteneklerini sabote edebileceğini söyledi.
Medical Park Ordu Hastanesi Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) hakkında açıklamalarda bulundu.
Uzm. Dr. Seçil Özoğlu, yakınmaları çocukluk periyodunda başlayan DEHB için çoklukla çocuk psikiyatristine başvurulurken erişkinlerde DEHB olmayacağına dair yaygın bir kanının mevcut olduğunu belirtti.
Yapılan araştırmalara nazaran çocukluk çağında DEHB olanların yarısından fazlasının erişkin yaşlarda da DEHB belirtilerini göstermeye devam ettiğini Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Erişkinlerde DEHB sıklığı yüzde 2.5-4.9 ortasında bildirilmiştir.
Temel olarak dikkat eksikliği, çok hareketlilik ve dürtüsel belirtilerini içerir fakat bu 3 bulgunun her vakit birlikte olması gerekmez” dedi.
Gelişimsel özellikler nedeniyle erişkinlerde görülen belirtiler ve problemler çocuklardan farklı olduğunu belirten Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan erişkinlerdeki belirtilere değindi.
“Ruh Sıhhati ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Seçil Özoğlu Turhan erişkinlerdeki dikkat eksikliğinin; dikkatin kolaylıkla çelinmesi, odaklanma zahmeti, unutkanlıklar, güdülenmede yetersizlik, dağınıklıklar ve vakit idaresindeki meseleler biçiminde görüldüğünü söyledi.
DEHB’li bireylerin odaklanmada, odaklansalar bile bunu sürdürmede zahmet çektiğini vurgulayan Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan şu ihtarlarda bulundu:
“DEHB’li şahıslarda görülen sorunlara örnek olarak konuşmaları dinleyememe, dalıp gitme, söylenenleri unutma, bir metni okuyamama, detaylara ihtimam gösterememe gösterilebilir.

Uzun müddet dikkat ve odaklanma gerektiren işler (proje yazma, kâğıt işleri) DEHB’li şahıslar için zorlayıcı olabilir. Odaklanmanın başarılması probleminin bir başka istikameti de dikkatin çok biçimde dağılabilir olmasıdır. Dış uyaranlarla (gürültü, etrafta olup biten olaylarla, zihnine gelen düşüncelerle) DEHB’li bireylerin dikkati kolay kolay çelinebilir. Bu haliyle etrafı tarafından kendisine hakikat konuşulurken dinlemiyor üzere görünebilirler. Kestirim edilenin tersine, çok odaklanma kavramı da DEHB’yi düşündürmektedir. Mesela tuttuğu grubun maçını izlerken yahut bilgisayarda sevdiği oyunu oynarken DEHB’li erişkinin dikkatini çelmek çok zordur.”

İşlerini ertelerler
DEHB sendromlu şahısların genelde ilgi alanlarına girmeyen işlere başlayamadıklarından şikâyet ettiklerini söyleyen Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “Bu cins beşerler yapmaları gereken işleri son ana kadar erteleyebilirler.


DEHB’de vaktin geçişini gerçek bir biçimde algılamada ve vakti yönetmede zorluklar yaşayabilirler. (Zamanı planlayamama, geç kalma, ödevleri vaktinde yetiştirememe gibi)” diye konuştu.

Dürtüsellik belirtileri
“Dürtüsellik, düşünmeden harekete geçme, davranışın mümkün sonuçlarını kestirememe, gecikecek fakat daha faydalı bir ödül yerine çabucak gelebilecek bir mükafatı tercih ederek mükafatı erteleyememe olarak tanımlanabilir.


Dürtüsellik belirtileri erişkinlerde sabırsızlık, acelecilik, beklemede zahmet (sıra bekleme, karşısındakinin konuşmasını bekleme, trafikte bekleme), ani kararlar alma, riskli davranışlarda bulunma, denetimsiz para harcama formunda görülebilir.”

Hiperaktivite belirtileri
Temel olarak hiperaktivite hakkında bilgilendirmelerde bulunan Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan şunları söyledi: “Hiperaktiviteli çocuklar tabiri caizse düz duvara tırmanabilir lakin erişkinlikte bu durum gerileyerek içsel bir huzursuzluk, uzun periyodik yerinde oturamama, oturduğu yerde daima kıpırdanma halinde kendini gösterir.


Daima çalışma isteği ya da ağır spor yapma hali olabilir. Hiperaktivite konuşmaya yansıdığında süratli ve çok konuşma, konuşurken sözcükleri yutma görülebilir.”
Uzm.
Dr. Seçil Özoğlu Turhan, DEHB’nin belirtilerinin herkeste görülebildiğini fakat bu belirtilerin kalıcı, yaygın olması ve kişinin ömrünü kıymetli ölçüde etkilemesi durumunda teşhis konulduğunu söyledi. Turhan, “Depresyon, alkol-madde kullanım bozuklukları, anksiyete bozukluğu, yeme bozuklukları ve kişilik bozuklukları DEHB’ye eşlik edebilir” dedi.

Eğitim hayatı olumsuz etkileniyor
DEHB’nin kişinin zekâ ve yetenekten mahrum olduğu manasına gelmediğini lakin üzerinde durulmazsa kişinin zekâsını ve yeteneklerini sabote edebileceğini söyleyen Uzm. Dr. Seçil Özoğlu Turhan, “DEHB kişinin zeka ve yetenekten mahrum olduğu manasına gelmez fakat üzerinde durulmazsa kişinin zekasını ve yeteneklerini sabote edebilir.


Teşhis konmayan ve tedavi edilmeyen DEHB olan erişkinlerde eğitim, iş ve toplumsal hayatları olumsuz etkilenmektedir. Ayrıyeten iş kazası ve trafik kazası yapma, işsiz kalma, obezite, bağımlılık ve hata sürece ihtimali bu bireylerde artmaktadır. Bununla birlikte dikkatlice sorgulanarak ortaya çıkarılan DEHB’de ilaç takviyesi ya da bilişsel davranışçı terapi usulleriyle bireylerin toplumsal, ailevi, mesleksel ve akademik işlevselliklerinde değerli bir düzgünleşme sağlanmaktadır” diyerek kelamlarını sonlandırdı.