Prof. Dr. Yılmaz Bülbül: “Covid’i ağır geçirenlerde kalıcı akciğer hasarı riski daha yüksek”

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Tıp Fakültesi Farabi Hastanesi Göğüs Hastalıkları Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yılmaz Bülbül, Covid’i ağır geçirenlerde kalıcı akciğer hasarı riskinin daha yüksek olduğunu belirterek daima oksijen tüpü bağımlısı olabileceklerini söyledi.
Covid 19’un hafif üst teneffüs yolu semptomlarıyla atlatıldığını yahut rastgele bir şikâyet olmaksızın geçirilebildiğini kaydeden Bülbül, “Covid’i ağır geçirenlerde kalıcı akciğer hasarı riski daha yüksek.</br/> Tekrar Covid’i ağır geçirenler daima oksijen tüpü bağımlısı olabiliyor. Covid 19 yüklü hafif üst teneffüs yolu semptomlarıyla atlatılıyor yahut rastgele bir şikâyet olmaksızın geçirilebiliyor. Akciğer tutulumu ki bilhassa hastada nefes darlığı gelişmesi durumunda kuşkulanmak gerekiyor, hastaların yüzde 15-20 kadarında gerçekleşiyor. Yeniden yüzde 2-4 kadar hastada da ağır bakım gerektirecek boyutta şiddetli akciğer tutulumu olabiliyor. Tabi burada bahsettiğimiz önemli hastalık oranları, birinci datalara nazaran, Omikron varyantında daha düşük oranlarda gerçekleşiyor” dedi.

Covıd-19 akciğerde bir nevi zatürre yapıyor
Covıd-19’un akciğerde bir nevi zatürre yaptığını vurgulayan Bülbül, “Covid 19 akciğerde bir nevi zatürre yapıyor.</br/></br/></br/> Lakin burada her iki akciğeri etkileyen yaygın bir tutulum kelam konusu. Akciğer tutulumu hafifçe, çok ağır etkilenmeye hatta mevte kadar gidebilen hallerde seyredebiliyor. Bir kısım hasta yalnızca oksijen ile yetinebilirken, bir kısım hastada yüksek akımlı oksijen dayanağı gerekiyor, bir kısmında entübasyon ve teneffüs aygıtı dayanağının de kâfi olmadığı, kalp akciğer makinesi diyebileceğimiz ECMO takviyesi gerektiren çok ağır zatürre ve akciğer yetmezliği gelişebiliyor” diye konuştu.

Covıd-19 kalıcı hasar yahut sakatlığa yol açıyor mu?
“Covıd-19 kalıcı hasar yahut sakatlığa yol açıyor mu?” sorusuna hastalarda uzun vadeli hasar gelişebildiğini belirten Bülbül, “Evet, maalesef kimi hastalarımızda uzun periyodik kalıcı hasar gelişebiliyor.</br/></br/></br/> Hastalık öncesinde kişi büsbütün sağlıklı iken, Covid-19 geçirdikten sonra akciğerde kalıcı hasar nedeniyle artık iki adımda bir tıkanan, nefes darlığı yaşayan hastalarımız var. Daima oksijen kullanmak zorunda kalan hastalarımız da var. Bu hususta yapılmış çalışmalar da var aslında. Genel olarak hastaların yüzde 2-3 kadarında tedavinin üzerinden 2-3 ayı aşkın bir müddet geçmesine karşın kalıcı hasar ve long Covid dediğimiz tablo gelişebiliyor” halinde konuştu.

Akciğerde oluşan kalıcı hasarın seviyesi ile hastanın yaşı ortasında bir bağlantı var mı?
Akciğerde oluşan kalıcı hasarın seviyesi ile hastanın yaşı ortasında bir ilginin akciğerde oluşan hasarın büyük oranda hastalığın ne kadar ağır geçirildiği ile bağlı olduğunu söz eden Bülbül, “Akciğerde oluşan hasar büyük oranda hastalığın ne kadar ağır geçirildiği ile bağlantılı.</br/></br/></br/> Hasta ağır bakımda ve teneffüs aygıtı altında ne kadar uzun mühlet kalıyorsa, ne kadar ağır tedavi muhtaçlığı oluyorsa kalıcı hasar ihtimali o kadar artıyor. Tekrar takip ve tedavi sırasında gelişen problemler ve komplikasyonlar kalıcı hasar ihtimali ile yakından bağlantılı. Öbür yandan şiddetli hastalık riski kimlerde fazla diye sorarsanız, bilhassa belirttiğiniz üzere ileri yaşlı bireylerde hastalık daha ağır geçirilebiliyor, tekrar bu bireylerde eşlik eden KOAH, kalp yetmezliği, diyabet üzere ek hastalıkların varlığı hastanın ağır bakım sürecini uzatıyor ve bunun doğal olarak sonuca tesiri oluyor” sözlerini kullandı.

“Cerrahi müdahale hastalığın tedavisinde akla birinci gelen bir sistem değil”
“Covid-19 tedavisinde ameliyatın bir rolü olabilir mi?” sorusuyla ilgili ise ilgili Bülbül, şu sözleri kullandı:
“Cerrahi müdahale hastalığın tedavisinde akla birinci gelen bir sistem değil aslında.</br/></br/></br/></br/> Lakin bazen tedavi sırasında gelişen problemlere müdahale için küçük cerrahi süreçler gerekebiliyor. Örneğin pnömotoraks yahut hemotoraks üzere komplikasyonlar geliştiğinde göğüs tüpü takılması gerekebiliyor ya da diyaliz yahut ECMO kanülünün yerleştirilmesi için damarlara müdahale gerekebiliyor. Teneffüs aygıtı takviyesi uzayan hastalarda trakeostomi üzere soluk borusuna kısa yoldan erişimi sağlayan bir süreç yapılabiliyor. Bu üzere durumlar haricinde Covid tedavisinde şahsen ameliyatın birinci planda yeri olmadığını söyleyebiliriz. Fakat çok nadiren bilhassa hastalığı çok ağır geçiren ve artık kalıcı akciğer hasarı ve teneffüs yetmezliği yerleşmiş bireylerde tıbben uygunluk kriterleri de varsa akciğer nakli bir seçenek olarak düşünülebilir.”

Covid-19 ile grip ortasında farklı ve benzeri yönler
Covıd-19 ile grip ortasında benzerliğin ikisinin de virüs ile oluşan hastalık olduğuna dikkat çeken Bülbül, “Her ikisi de virüs ile oluşan hastalıklar aslında.</br/></br/></br/> Grip bilhassa kış mevsimlerinde karşılaştığımız bir tablo. Covid ise iki yıla yakın bir müddettir yaz kış demeden hayatımızda. Hastaların müracaat semptomları itibariyle de farklılıklar var aslında. Bilhassa tat kaybı ve kas ağrıları Covid ile özdeşleşmiş semptomlar oldu. Gerçi son devirde Omicronla birlikte semptomotoloji çabucak hemen gribe benzeri hale geldi diyebiliriz. Hasebiyle hastaları şikâyetleri itibariyle ayırmak her vakit mümkün olmayabiliyor. Akciğer röntgeni ya da tomografisinde Covid’e özgül tipik bulgular da tanımlanmış olmakla birlikte, radyolojik tetkikler ile bu hastalıkları ayırmak her vakit mümkün olmayabiliyor. Her ikisini ayırmada en geçerli yol hala kullanmakta olduğumuz sürüntü örneklerinde PCR usulü ile virüsü aramaktan geçiyor” diye konuştu.

“Omicron varyantıyla ilgili artış izleniyor”
Omicron varyantıyla ilgili artışın kelam konusu olduğunu kaydeden Bülbül, açıklamalarını şöyle sürdürdü:
“Omicron varyantıyla ilgili evet bir artış izleniyor.</br/></br/></br/></br/> Bakanlığımızın açıkladığı bilgilerde günlük olay sayıları bir orta 18-19 binlere kadar düşmüş iken şimdilerde süratle artan sayılar bildirilmeye başlandı. Geçtiğimiz günlerde günlük 37 bin civarında bir sayı açıklandı. Biz de bunu kendi hastanemizde yatan hasta sayılarında hafif bir kıpırdanma olması formunda görüyoruz. Hastalar yüklü olarak üst teneffüs yolu semptomları ve gribal şikâyetler ile geliyorlar fakat an itibariyle servis ve ağır bakım için çok bir talep yok. Fakat olay sayısı hakikaten süratle artıyor. Bu nedenle önlemlere azami dikkat ile bu süreci de sağlıklı bir halde geçirmek için gayret sarf etmemiz gerekiyor.”
</br/>