Nallıhan’da da üretilen Ankara Armudu ile ilgili bu bilgileri hiç duymadınız

BEĞENDİM

ABONE OL

News

Ankara’nın kendi adıyla anılan armudu, tarih boyunca Anadolu’nun her yerinde pazarlarda ve narh listelerinde “Ankara Armudu” adıyla görünür olmuştur. Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul’dan Samsun’a, Erzurum’dan Adana’ya kadar pek çok pazarda tezgahta satılmış ve Ankara Vilayeti’nin en meşhur tarım ürünün olmuştur.

Ankara’ya demiryolu 1892’de gelmiş ve İstanbul ile Eskişehir üzerinden kesintisiz ulaşım imkanı oluşmuştur. Böylece Ankara’nın tarım ürünleri de İstanbul’a daha hızlı taşımaya başlamıştır. 1888 yılında daha demiryolu gelmeden, Ankara’dan ihraç edilen 15 bin ton meyvenin üçte ikisi üzüm ve kalan üçte biri elma ve armuttur. Elma ve armudun parasal değeri, Ankara’dan bir yılda ihraç edilen tiftiğin 20’de biri kadardır.

Armudun gen merkezlerinden birisi olan Anadolu’da, 600’ün üzerinde armut çeşidi bulunmaktadır. Anadolu’daki her köyde yöreye özgün bir armut çeşidi vardır. Elmanın da yetiştirildiği Ankara’da, armut iktisadi bir değer kazanarak öne çıkmış ve üretimi pazara yönlendirilen bir ürün olmuştur. Ankara armudunun toplanma sırası genellikle Eylül ayında bağlardaki üzümler toplandıktan sonradır. Ekim ayı, Ankara armudunun hasat zamanıdır.

Mevsime göre değişmekle beraber, genellikle Mart ayının 20’sinden sonra çiçekleri tomurcuklanmaya başlar. Nisan ayının sonuna kadar tam çiçeklenme biter. Armutlar yapraklarını Aralık başına kadar dökmez. Ankara armudu, yazları sıcak, bol güneşli, kurak, havadar ve “nem oranı düşük” iklimde yüksek kaliteli meyve verir. Elma ve vişneye göre daha “erken çiçek açtığı” için, ilkbahardaki geç donlar Mayıs ayı ortalarına kadar çok büyük tehdittir. Bu nedenle armut, “çukur ve düz alanları” daha çok sever. Kışın dinlenme döneminde ise -25º ile -30º’ye kadar dayanabilmektedir. Ankara armudu gibi ilkbahar donlarından etkilenmeyen bölgeler bağcılığa daha uygundur.

Bölgede doğal olarak yetişen “ahlat”ların aşılanması ile “Ankara Armudu” elde edilmektedir. Ankara armudu dışındaki yazlık çeşitler, iktisadi değer taşımamaktadır. Ankara Armudu, olgunlaşmadan sertken toplanan; taşınırken ve depolarda bekletilirken niteliklerini kaybetmeyen ve bekletildiği yerde olgunlaşan bir türdür. Toplandıktan bir mevsim sonra tüketilebildiği için “kışlık” bir tür olarak bilinir. Toplandığında yemek mümkün olmaz. Bu nedenle uzun mesafelere ezilmeden taşınabilmesi Ankara armudunun önemli bir avantajıdır.
Sonbaharda dalından koparıldığında, diş geçirilemeyecek kadar serttir. Oda sıcaklığında en az bir ay bekletilerek yeme olgunluğuna gelir. Daha soğuk ve iyi bekleme koşullarında, bir aydan çok daha uzun süre bekletilebilir. Ankara armudu toplandıktan sonra özel olarak hazırlanan saman yataklarda bekletilir.

Ankara’da 1940 yılında 1,5 milyon ağaç olduğu tahmin edilmektedir. 1950’de 6 milyon ağaçtan 72.000 ton ürün alınırken 1960’da 9 milyon meyve veren armut ağacı sayılmıştır. Ankara Armudu yetiştiği yerle arasında Çubuk’un kuzey köyleri, Karaşar, Kalecik’in Tekebeli, Bağlum, Hacıkadın ve Solfasol, Ahlatlıbel ve Elmadağ öne çıkmaktadır. Günümüzde Ankara’nın her ilçesinde Ankara Armudu yetiştirilse de, her armut Ankara armudu değildir. Hafta sonu için Ankara’nın yakın köylerine gezmeye çıktığınızda, mutlaka alıç, ahlat ve armut ağacına rastlarsınız.

Bugün itibariyle Ankara’nın bütün ilçelerinde armut yetiştirilmektedir. Toplam ağaç varlığının önemli bir kısmı Çubuk, Kızılcahamam, Nallıhan, Kalecik, Güdül, Ayaş ve Kazan ilçelerinde bulunmaktadır. Çubuk, Ankara’nın armut üretiminin %30’unu tek başına karşılasa da Nallıhan’da önemli bir armut yetiştirme bölgesidir. Türkiye’nin armut üretiminin %17’si Ankara armududur.
Ankara’nın ilçelerinde Ankaralı çiftçilerin özenle yetiştirdiği Ankara armuduna nasıl ulaşabiliriz diye düşünebilirsiniz. Şehirde yaşayan insanların özellikle her semt pazarında karşılaştıkları meyve satıcılarına, büyük marketlerin manav reyonlarına ısrarla Ankara Armudunu sormaları, tezgahta görmek istediklerini tekrar tekrar duyurmaları gerekmekte. Yüzlerce, belki de binlerce yıldır Ankara’nın adıyla anılan bu armudunu daha görünür ve bilinir hale getirilmesi gerekiyor.

Dr. İhsan Seddar Kaynar