Diyabet hastalarına beslenme önerileri

Diyetisyen Hande Güngör, diyabet hastaları için kıymetli olan glisemik indeksi etkileyen durumları göz önünde bulundurarak beslenme tekliflerinde bulundu.
Diabetes Mellitus (Tip 2 DM, Diyabet, Şeker Hastalığı), insülin hormonunun pankreastan yetersiz salınmasıyla besin öğesi metabolizmalarında bozukluklara bağlı bir hastalık.
Şeker hastalığında kıymetli olan glisemik denetimin sağlanmasında diyet tedavisinin büyük kıymet taşıdığını tabir eden Medicana Bursa Hastanesi Diyetisyeni Hande Güngör, “Glisemik denetimi sağlamada karşımıza “glisemik indeks ve glisemik yük” tanımlamaları çıkmaktadır. “Glisemik İndeks (Gİ)” besinlerin kan şekerini yükseltme ölçüsünü gösterirken, “Glisemik Yük(GY)” ise besinlerin içeriğinde bulundurduğu karbonhidrat, lif, su üzere besin öğelerinin ölçüsüne nazaran kan şekerini yükseltme ölçüsüdür. Şeker hastalığında düşük glisemik indeksli diyet uygulanması, kan şekerini dengeleyerek, Tip 2 DM ve beraberinde gelişebilen birçok kronik hastalığı önler. Ayrıyeten glisemik indeksi düşük besinlerle beslenildiğinde, glikoz daha yavaş ve nizamlı olarak salınır. Bu sayede pankreas fazla insülin salgılamaz, tokluk hissi uzun sürer. Çoklukla lif oranı yüksek, işlenmemiş besinlerin Gİ’i düşüktür. Barbunya, nohut, mercimek, fındık, elma ve birçok meyve-sebze, bulgur, tam tahıllı ekmek ve früktoz düşük glisemik indekse sahip besinlerdendir. Patates, beyaz ekmek, pirinç, meyve suları, olgun muz, karpuz, mısır ve mısır gevreği ise yüksek glisemik indeksli besinlerdendir” dedi.
Düşük Gİ’li besinlerin daha uzun müddet tokluk hissi verdiği bilinse de durum her vakit bu türlü olmadığını söz eden Güngör, “Çünkü besinlerin Gİ’i elde edildiği besin çeşidine, saklanma müddetlerine, olgunluklarına, pişirilme derecelerine ve süreçten geçirilme yollarına nazaran değişiklik gösterir.
Besinlerin glisemik indeksini etkileyen durumları göz önünde bulundurarak bir kaç teklif vermek gerekirse, besinlerin işlenmemiş, bütün hali, püre haline nazaran ya da meyvelerin ham olanlarının olgunlarına nazaran Gİ bedelleri daha düşüktür. Örneğin, haşlanmış, soğuk ve bütün patatesin sıcak patates püresine nazaran, ham muzun olgun muza nazaran Gİ’i daha düşüktür. İçerisinde dirençli nişasta, kepek, pektin, selüloz üzere lif kaynakları bulunduran besinlerin Gİ pahaları daha düşüktür. Örneğin, elma, yulaf, tam buğday ve kuru baklagillerin Gİ’i, çok pişmiş-sıcak pirinç ve beyaz ekmeğe nazaran daha düşüktür. Früktoz, glikoza nazaran daha düşük Gİ kıymetine sahiptir. Bu sebeple meyve şekeri içeren besinlerin Gİ’i nişasta içeren besinlere nazaran daha düşüktür. Örneğin, taze ya da kuru üzümün Gİ’i pirince nazaran daha düşüktür. Yağ ve proteinler nişastanın sindirimini yavaşlatırlar. Bu sebeple içerisinde yağ ve protein bulunan besinler ya da besinlerin yağ ve protein kaynaklarıyla birlikte tüketilmesi glisemik denetimi arttırır. Asit nişasta sindirimini azaltır. Bu sebeple ekşi mayayla mayalanmış, fermente edilmiş ya da turşulanmış besinlerin glisemik indeksi daha düşüktür. Örneğin, ekşi mayalı tam buğday ekmeğinin Gİ kıymeti, beyaz ekmeğe nazaran daha düşüktür. Uzun müddetli pişirme nişasta molekülünün şişmesine sebep olarak sindirimi kolaylaştırır ve kan şekerinin daha süratli arttırıcı tesir göstermesine sebep olur. Örneğin, az pişmiş (al dante) yumurtalı, tam buğdaylı mesken makarnasının Gİ’i çok pişmiş beyaz unlu makarnaya nazaran daha düşüktür. Besinler glisemik yük açısından değerlendirildiğinde lif, yağ ve su içeriğinden güçlü besinler glisemik dengeyi sağlamada daha avantajlıdır. Bu cins besinler posa ve lif ortasında tutulan su sayesinde glisemik dengeyi sağlar. Portakal, greyfurt, elma, armut, karpuz, havuç, taze fasulye, kabuklu-çiğ kuruyemişler bu üzere besinlerdendir. Bu besinlerin suyunu sıkmadan, işlenmemiş haliyle uygunca çiğneyerek tüketilmesi kan şekerinin daha yavaş artmasını sağlayabilir. Örneğin, portakal suyu yerine portakalın kendisinin tüketilmesi, kuru meyve yerine taze meyve tüketilmesi glisemik dengeyi sağlamayı kolaylaştıracaktır” tabirlerini kullandı.