Corona virüste herkesin atladığı ayrıntı: Markette ürünleri elinizle değil gözünüzle seçin

Bilindiği üzere kronik marazı olanların market alışverişi dahil sokağa çıkmaları yasaklandı. Bunun yanı sıra nezle, grip üzere teneffüs yolu enfeksiyonu kuşkusu ya da bulgusu olanlar da katiyetle marketlere gitmemeli, hanelerinden dışarı çıkmamalı. 65 yaşın altında, rastgele bir kronik rahatsızlığı bulunmayan ve başkaca üst teneffüs yolu enfeksiyonu kuşkusu taşımayan bireyler ise marketin kapısından girerken maske ve eldivenlerini evet kullanabilirler. Zira marketlerde her ne kadar çevre ara kuralı olan 1-1,5 metre arayı muhafazaya teşvik edilse de kimi vakit raflardan eser seçerken sair müşterilerle, kasada ödeme yaparken kasiyerle ya da reyonlarda reyon vazifelileri ile istemeden ya da farkında olmadan anlık da olsa yakın temas kurabileceğimiz yerler var. Ellediğimiz paketli eserler, market otomobilleri, para ya da kredi kartlarımız da birer virüs taşıyıcılığı açısından birer risk ögesi. Tüm bu nedenlerle market içerisinde maske ve eldiven tasarrufu tavsiye edilmektedir. Ama şayet maske ve eldiven bulamıyorsanız üzülmeyin, ellerinizi yanınızda götüreceğiniz kolonya ile sık sık dezenfekte etmeniz de yararlı olacaktır. Ağız ve burun ortamını rastgele bir atkı, eşarp, boyunluk ya da ıslak mendil ile de örtebilirsiniz.

Herkes eldiven ve maske kullanmalı mı? Alerjisi vs. olanlar ne yapabilir?

Kimlerin nasıl maske ve eldiven kullanması gerektiği yukarıda belirttiğim üzere. Alerjisi, hassasiyeti olanlar ise antialerjik maske ve eldivenlerden kullanabilirler. Ama gereken formda kolonya, dezenfektan ve sabun kullandığımız sürece esasen sorun olmaz.

Dezanfektanlar bu noktada değer taşıyor mu?

Dezenfektanlar elbette değerli ama bu tip ortamlarda sırf ellerimiz için işe yarıyorlar. Yakın temas riskine karşı maske ve eldiven daha hami, hijyen için sabun daha tesirlidir. Dezenfektan mı sabun mu diye soracak olursanız öncelik kalıp sabunlarındır. Corona zarflı RNA tipi bir virüstür. Bu tip virüslerinin özelliği zarf dediğimiz kısımlar lipid tabakası, yani yağ içeriği olan tabakalardır. Sabun nasıl ki ellerimizdeki ya da temizlediğimiz yüzeydeki yağı söküp atıyorsa bu virüsleri de temizlemede misal biçimde tesirlidir. Başkaca ellerimizdeki kirleri de arındırır.

Markette alışveriş öncesi hijyen de en çok dikkat etmemiz gereken durumlar neler? Bunları sıralamak gerekirse nasıl sıralamalıyız?

Markete gitmeden varsa maske ve eldiven, yoksa kolonya ya da ıslak mendil ve mümkünse kağıt mendil üzere tedbirlerimizi yanımıza alalım. Islak mendillerin alkol içerikli olması gerekiyor tabi. Hasta olmasak bile taşıyıcı olabileceğimizi ve virüsün yayılımına yol açabileceğimizi aklımızdan çıkarmayalım. Bana bir şey olmaz demeyelim. Saf bir vücut ve berrak kıyafetlerle marketlere gidelim. Konutumuzdan kendi market çantalarımızı götürebiliriz. Asansörde düğmelere dirseğimizle basalım. Merdiven kullanıyorsak tırabzanlara dokunmayalım. Bu periyotta her türlü şahsî hijyenimize ve dışarıda en az temasa çok ihtimam gösterelim.

Alışveriş sırasında nelere dikkat etmeliyiz?

Markete tek başımıza gidelim, yanımıza ailemizden birini, eşimizi dostumuzu almayalım. Alışveriş sırasında kalabalıktan uzak duralım. Eserleri elimizle değil gözümüzle seçelim. Şayet nasıl olsa eldiven taktım istediğim bölgeye dokunurum diye bakarsak bu yanlış olur. Hapşırma, öksürme üzere durumlarda tek tasarrufluk mendil ya da kolumuzun iç kısmıyla (dirseğimizin içi ile) ağzımızı kapatalım. Market otomobilini tuttuğumuz kısım, para ya da kredi kartı üzere etkenlerin de virüs açısından dezenfekte edilmesine itina gösterelim; eldiven ile tutmak, yoksa saf bir poşetle tutmak, tuttuktan sonra ellerimizi kolonya ile silmek tedbir seçenekleri olabilir. Çantamızı ya da poşetlerimizi dışarıda tarafa koymamaya çalışalım.

Market sonrası eserleri haneye alırken nelere dikkat etmeliyiz?

Öncelikle konutumuza geldiğimizde üstümüzdekileri çıkarıp mümkünse balkonda, balkonumuz yoksa kimsenin kullanmadığı bir odada havalanmaya bırakalım. Ayakkabılarımızı meskenin dışında çıkaralım. Dışarıdan getirdiğimiz ne varsa anahtardan telefona, kredi kartından çakmağa hepsini alkol bazlı ıslak mendil, kolonya ya da dezenfektan materyal ile dezenfekte edip konuta sokalım.

Saklı besinleri ve sebze-meyveleri nasıl dezenfekte etmeliyiz?

Meyve ve zerzevatları esasen yıkamadan tüketmemeliyiz. Bunları suyla ovarak yıkamalı, kurumaya bırakmalı, akabinde buzdolabına kaldırmalıyız. Aldığımız vesair paketli eserleri de bu devirde alkol içerikli ıslak mendil, kolonya, dezenfektan üzere materyallerle temizlemeden konutumuza almamaya ihtimam gösterelim. Bunun dışında alınan örtülü azıkları çamaşır suyu, klorak üzere unsurlarla yıkayanları duyuyorum, buna gerek yok.

Market sonrası şahsî hijyen temizliğimiz nasıl olmalı?

Eldiven ve maske bizde yanlış bir güvenlik algısı yaratmasın, evet bunları önlem emelli kullanıyoruz ama bunları kullandık diye meskene döndüğümüzde ellerimizi sabunla yıkamazsak olmaz. Mümkünse duş alalım, değilse ellerimizi 30 saniye uygunca ovuşturmak suretiyle su ve sabunla yıkayalım.

Kısaca özetlersek market öncesi ve market sonrası hijyen bakımından en çok dikkat etmemiz gereken husus nedir?

En çok dikkat etmemiz bahis ferdî hijyenimizdir. Bunun için en kural olan materyal su ve sabundur. En koşul olan aksiyonlar ise; hanemizden mümkün olduğunca dışarı çıkmamak, market alışverişlerimizi mümkün olduğunca toplu yapıp dışarı çıkma oranımızı en aza indirmek, 1-1.5 metrelik içtimaî araya dikkat etmek ve mümkün olan en az sayıda cisme dokunmaktır. Unutmayalım bu salgını yenecek olan bilinçli davranmak, kendimizi toplumsal izolasyona sokmak, çıkmak zorunda kaldığımızda da çevre uzaklık ve hijyen kurallarını hakikat uygulamaktır.