Ayrılık kaygısı bozukluğuna karşı 5 tavsiye

Çocuk ve Ergen Psikiyatrı Doç. Dr. Kuşağım Güvendeğer Doksat, çocuklarda ayrılık tasası bozukluğunun vakitle okul fobisine dönüştüğüne dikkat çekerek anne babaları uyardı. Ayrılık telaşı bozukluğunun nedenlerini açıklayan Doksat, bu durumun önlenebilir olduğunu söyledi.
Beykent Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Kısmı Doç. Dr. Kuşağım Güvendeğer Doksat, üç ilâ üç buçuk yaşına kadar olan periyotta bir çocuk annesinden farklı bir odada kaldığı vakit, muhakkak ortalarla annesinin bulunduğu odaya gidip, onun orada olup olmadığını denetim etme gereksinimi duyduğunu belirterek, uzun periyodik olarak annesinden başka kalmaya reaksiyon gösterebileceğini söz etti.

Dr. Kuşağım Güvendeğer Doksat “Üç ilâ üç buçuk yaşlarından itibaren ise çocuk, ‘ayrılma-bireyleşme fazını’ tamamlar ve otonom-özerk bir birey haline gelir.
O nedenle, gelişimsel devirlerini sağlıklı biçimde tamamlamış olan bir çocuk bu yaşlardan itibaren, artık rahatça kendi odasında uyuyabilmektedir. Annesiyle kısa vadeli olarak farklı kalmayı tolere edebilmektedir. Münasebetiyle, üç yaşından sonra rahatça anaokuluna başlar ve gündüz saatlerinde annesinden fizikî olarak ayrılmak onun için bir sorun oluşturmaz.” dedi.

‘‘Zamanla okul fobisine dönüşüyor’’
Fakat, meğer “ayrılma-bireyleşme fazını” tamamlayamamış olan çocukların, anaokulunda ağır biçimde ağladığını, orada durmak istemediğini ve annelerini yanlarında istediğini belirten Kuşağım Güvendeğer Doksat, ‘‘İki hafta geçmesine karşın bu tablonun devam etmesi durumuna ‘ayrılma korkusu bozukluğu’ ismi verilir.


Bu durumda çocuk okulda durmak istemediği için, anaokulu idaresi ailesinden ekseriyetle çocuğu okuldan almasını ister. Bilhassa dört hafta geçtikten sonra, hala alışamamış olan çocuğun okuldan alınması uygun bir davranış olmakla birlikte, ailelerin kimileri bu durumun kesinlikle profesyonel dayanak alınması gereken bir durum olduğunu bilmedikleri için çocuğun okulda durmak istememe sebebini yaş küçüklüğüne bağlarlar ve büyüyünce durumun düzeleceğini umut ederler. Bu durumda, tedavi edilmemiş ‘ayrılma korkusu bozukluğu’ ilerleyen yıllarda tedavisi çok daha güç bir durum olan ‘okul fobisine’ dönüşür. O nedenle, ayrılma telaşı bozukluğunun erken yaşta tedavi edilmesi çok değerlidir.” ihtarında bulundu.

“Ayrılma telaşı bozukluğunun sebepleri nelerdir”
Doksat, çocuklarda ayrılma telaşı bozukluğunun sebeplerini şöyle sıraladı:
Annenin kendisinin evhamlı ve telaşlı bir karaktere sahip olması.




Annenin kendisinde bir çeşit “kaygı bozukluğu” ve/veya “obsesif kompulsif bozukluk” olması sebebiyle, çocuğuna karşı çok koruyucu-kollayıcı davranması ve ona karşı evham aktarma davranışları sergilemesi.

Kardeş doğumunun olduğu periyotta büyük çocuğun anaokuluna başlatılmasından kaynaklanan kardeş kıskançlığı.

Ebeveynler ortasında çatışmalı evliliğin varlığı, fizikî ve/veya duygusal şiddete maruz kalmak.

Boşanma evresinde olmak yahut yeni boşanmış olmak.

Ebeveynlerde yahut geniş ailede önemli bir hastalığın yahut kaybın yaşanması
Taşınma yahut göçe maruz kalmış olmak.


Ayrılık telaşı ne biçimde önlenir
Kelam konusu risk karşısında ebeveynlere kıymetli vazifeler düştüğünün altını çizen Doksat, çocuklardaki ayrılık korkusunun ve olumsuz kanıların gelişmesini azaltmak ismine, kritik tavsiyelerde bulundu:
1.

Ebeveynlerin çocuklarına karşı çok derecede esirgeyici ve kollayıcı ebeveyn tavrı uygulamamaları, çocuklarına korkulu ve evhamlı davranış modelleri sergilememeleri çok değerlidir. Birinci bir yaşından sonra çocuğun yatak odasının ayrılması, özerk ve otonom bir birey olmasının desteklenmesi gereklidir. Anneleriyle birebir yatakta ahenge ısrarında bulunan çocuklarda bu ısrarın öncelikli olarak telaşlı ve/veya kendini yalnız hisseden annenin olumsuz beklentilerini gidermek olduğu unutulmamalıdır. Bu noktada uygun davranışı sergileyemeyen ebeveynlerin psikiyatrik takviye alarak kendi dert bozukluklarını tedavi etmeleri büyük ehemmiyet taşır.
2. Bir buçuk ilâ iki yaşından itibaren çocuğun başka bir birey olması mutlak formda desteklenmelidir.
İstediği kıyafeti giymesi, kendini söz etmesi, özbakım hünerlerini kendinin gerçekleştirmesi üzere bahislerde özerkleşmesinin önünün açılması gereklidir.

3. Kardeş doğumu halinde, rekabetin tetiklenmemesi ve kıskançlığın önüne geçilmesi gereklidir.

4. Çatışmalı evlilik ve çekişmeli boşanma üzere durumlarda, ebeveynlerin mutlak surette profesyonel ruh sıhhati dayanağı alması çok kıymetlidir.

5. Aile içinde önemli hastalık, kayıp yaşanması durumunda yahut çocuğun duygusal adaptasyonunu olumsuz etkileyebilecek taşınma yahut göç olaylarının yaşanması durumunda da kesinlikle profesyonel ruh sıhhati takviyesi alınmalıdır.

Doksat, paylaşmış olduğu tavsiyelerle, çocuklarda ayrılma telaşı bozukluğunun gelişmesinin önlenmesi ve orta-uzun vadede okul fobisi üzere önemli bir hastalığın ortaya çıkmasının da önlenmesinin mümkün olduğunu kelamlarına ekledi.