Kovid-19 tedavisinde kullanılan ilaçların izotopları yerli imkanlarla sentezlenecek

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) Kimya Kısmı Tedrisat Üyesi Prof. Dr. Sezgin Bakırdere ve ekibi tarafından, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tedavisinde kullanılan “klorokin” ve “hidroksiklorokin” isimli ilaçların izotoplarının yerli imkanlarla sentezlenmesi hedefiyle geliştirilen girişimin desteklenmesi için Sıhhat Bakanlığına bağlı Türkiye Sıhhat Enstitüleri Başkanlığına (TÜSEB) başvuruldu.

Girişimin kabul edilmesinin akabinde 52 kişilik Bakırdere Araştırma Öbeğinin üyeleri, ilmî çalışmalara başladı. 

Girişim kapsamında, Kovid-19 tedavisinde birçok memlekette kullanılan “klorokin” ve “hidroksiklorokin” kimyasallarının etkin bileşenlerinin izotopları yerli imkanlarla sentezlenecek, enfekte olmuş kişilerin vücut sıvılarında bu kimyasalların süratli ve akıllıca bir biçimde tayin edilmelerine yönelik analitik metotlar geliştirilecek. 

Araştırma ekibinde yan alan YTÜ Kimya Kısmı Tedrisat Üyesi Doç. Dr. Ömer Tahir Günkara’nın sentezleyeceği izotopların analitik tatbikleri ise ekibin gayri üyelerince Fen Edebiyat Fakültesi’ndeki Analitik Kimya Araştırma Laboratuvarı’nda yapılacak.

Çalışmayla sıtma tedavisinde de kullanılan ve sıhhat açısından olumsuz durumlar oluşturabilme potansiyeli bulunan bu kimyasalların vücutta ne tıp metabolitlere dönüştüğü ve oluşan bileşenlerin sıhhati ne nokta etkilediğine yönelik çalışmaların önünün açılması hedefleniyor.

“İzotopların sentezleri yerkürede birinci olacak”

AA muhabirinin sorularını yanıtlayan Türkiye Bilimler Akademisi (TÜBA) Asosye Üyesi de olan YTÜ Kimya Kısmı Talim Üyesi Prof. Dr. Sezgin Bakırdere, bilim kişileri olarak Kovid-19’la savaş için üzerlerine düşen vazifesi yapmak emeliyle hayallerini girişime dönüştürdüklerini belirterek, TÜSEB’e sundukları çalışmanın kabul gördüğünü ve desteklendiği söyledi. 

Girişim kapsamında, evvelce sıtma illetinin uzun yıllardır kullanılan, şu anda da Kovid-19’un tedavisinde tasarruf meydanı bulan “klorokin” ve “hidroksiklorokin” kimyasalları üzerinde çalışacaklarını belirten Bakırdere, bu kimyasalların da yan tesirlerinin bulunduğuna dikkati çekti.

Bakırdere, bu kimyasalların mahsusen deriyle ilgili meseleler oluşturduğunun, sağırlığa ve körlüğe neden olduğunun literatürde raporlandığını, irtihal vakalarının da azımsanmayacak noktada çokça olduğunu kaydederek, şunları anlattı:

” ‘Bununla ilgili neler yapabiliriz?’ diye girişim ekibimizle konuştuk. Yerli ve ulusal olarak bu kimyasalları sentezlemek için çalışmalara başladık. Bu birinci defa mi yapılacak? Hayır. Klorokin ve hidroksiklorokin yerkürede sentezi yapılan kimyasallar fakat biz onların izotoplarını sentezleyeceğiz. İzotopların sentezleri yerkürede birinci olacak. Bu kimyasalların döteryumları ile azot-15’lerini sentezleyip kimyasallarını işaretleyeceğiz. Bunların kan ve idrarda çok eser seviyelerde yüksek doğrulukta tayinleri için analitik sistem geliştireceğiz.”

“İlaçların sıhhat üzerine negatif tesirleri minimuma indirilebilecek”

Sentezleyecekleri klorokin ve hidroksiklorokin izotoplarını hastalarda denenmek üzere hekimlere ulaştıracaklarını aktaran Bakırdere, “Hastalarda doz ayarlaması yapılabilecek. Tedavi mekanizmasının nasıl tesir ettiği tespit edilebilecek. Bir tabip bunun izotopunu alıp hastaya verdiğinde onun hangi dokuda ne cins tesirlere sahip olduğunu rahatlıkla gözlemleyebilecek. Buna nazaran ilacın dozunu ayarlayabilecek. Bu ilaçların sıhhat üzerine negatif tesirlerini minimuma indirebilecekler.” diye konuştu.

Bakırdere, girişimin 14 Mayıs’ta kabul edildiğini, sonraki gün de çalışmalara başladıklarını belirterek, “Nihai maksadımız 8 ay içerisinde bu girişimin bitmesi lakin yakın maksadımız 4-5 ay içerisinde tamamlamak. Zira yerküre umumunda yüz binlerce kişi öldü, ne kadar kişinin de öleceğini bilmiyoruz. O yüzden süratli hareket etmemiz lazım.” dedi. 

“Dünya umumunda kullanılabilecek bir referans yol olacak”

Bu kimyasalların kan ve idrarda yüksek hassasiyette tayinine yönelik izotop esaslı bir sistemin olmadığına, bunu birinci sefer geliştireceklerine dikkati çeken Bakırdere, şunları kaydetti:

“Hedeflerimize ulaşabilirsek yerküre umumunda kullanılabilecek bir referans usul olacak. Girişim sonuçlarını yayınladığımız hengam literatürde birçok çalışmanın önünü açmış olacağız. Literatürdeki öbür bilim kişileri da bunların hangi metaboliklere dönüştüğünü, vücutta hangi dokulara gittiğini, o dokularda ne nispette biriktiğini, kanda verilen kimyasalın olduğu üzere mi kalıp kalmadığını yahut rastgele bir fregmanta bölünüp bölünmediğini rahatlıkla tespit edebilecekler. Biz metabolit araştırmaların önündeki taşı kaldıracağız. Gerisinden birçok girişimin geleceğini ümit ediyoruz.”

Bakırdere, çalışmaların büyük kısmını GC-MS cihazında yapacaklarını, sentezlere süratli bir halde başlayacaklarını ve data elde ettikçe de TÜSEB’i bilgilendireceklerini söyledi. 

“Türkiye şampiyonluğa oynuyor”

Kovid-19’la savaş için Türkiye’de yapılan aşı ve ilaç girişimlerine değinen Bakırdere, bu meydanda TÜBİTAK ve TÜSEB’in çok düzgün çalışmalar yaptığını belirtti.

Salgın sürecinin çok uygun yönetildiğini vurgulayan Bakırdere, “Virüs gelmeden evvel Bilim Şurası oluşturuldu ve Kurul’un teklifleri harfiyen uygulanmaya başladı. Türkiye’yi Kovid-19’la savaşan ekip olarak düşünürsek, yerküredeki 234 memleket arasından birinci 3’e girer. Zira çok âlâ bir grup oluşturuldu. Devlet büyüklerimiz sağ olsunlar, bu yerde çok uğraş sarfettiler. Türkiye, Kovid-19 liginde bilim mealinde şampiyonluğa oyunuyor.” değerlendirmesini yaptı.

Bakırdere, yerküredeki gelişmiş devletler arasında taraf alan ABD, İngiltere, Fransa ve İtalya’da ölümlerin katbekat arttığına lakin Türkiye’de salgının denetim altında tutulduğuna işaret etti.