Sağlık profesyonellerinin Covid-19 sürecinde güçlendirilmesi

Sıhhat profesyonellerinin zorlukların üstesinden gelebilme yeteneği ve sıhhat hizmeti sağlayabilme yeteneği arasındaki ilginin anlaşılmasının değerli olduğunu belirten Prof. Dr. Füsun Terzioğlu, buhran durumlarında yaşanan toplumsal şokun bireyler arası şiddet ve intihar risklerini potansiyel olarak arttırdığını ve insanların refahı ve ruh sıhhati üzerinde anında tesir gösterdiğini söyledi. Prof. Dr. Terzioğlu, "Küresel seviyede üretkenliğin kaybolması, yılların işsizlikle geçmesi, akıl sıhhati için temel risk faktörlerinden birisi ve majör depresif bozuklukların en değerli 2. nedenidir. Düzgün bir çalışma ortamı, fizikî sıhhat ve akıl sıhhati açısından önemlidir” dedi.
Atılım Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Füsun Terzioğlu, sıhhat çalışanları başkanlarından sistemdeki en düzgün pratikleri modellemede liderlik rolünü üstlenmelerinin beklendiğini ve meslek pratiklerindeki değişiklikleri yine yapılandırmada değerli sorumluluklar üstlendiğini belirterek, rol ve sorumluluklardaki süratli değişimlerin ruhsal gerilim, fizikî tükenme, moral bozukluğu, çökkünlük hissi ve depresif bozuklukların görülme ihtimalini arttırabildiğini bildirdi. Prof. Dr. Füsun Terzioğlu, sıhhat profesyonellerinin ve münhasıran de hemşirelerin sıhhat sistemlerini güçlendirmede ve zorlukların üstesinden gelebilme kapasitesini geliştirmede eklerinin tartışılmaz olduğunu belirterek, “Sağlık profesyonelleri içinde hemşirelerin dönüştürücü değişikliklerin lokomotifi olduklarını vurgulamıştır hemşireler, karar alma sürecinin başlangıcından pratiğe kadar sistemin bütün kademelerinde birçok hizmetin kişilere ulaştırılmasında kıymetli aktivitelere liderlik etmektedirler. Bu nedenle sorumlulukları süreklilik göstermekte ve bu pandemi periyodunda yeni beklentilere yönelik gerekli yeni yetenekler geliştirmeleri gereken üç öncelikli alan bulunmaktadır. Hemşireler, tesirlerini ve değişimin suratını arttırmak için merkezde nokta almalı, esnek, armoni sağlayabilen ve yeni öğrenme biçimlerine açık bireyler olmalıdırlar. Bu ortamlar 3 değişkenden oluşmaktadır. Hemşirelerin dijital teknolojilerin uygulanması ile ilgili rolü, kaliteyi ve bakımın tesirini gösterebilme
gücü ve üçüncü olarak sistem liderliğidir” dedi.

Dijital teknolojilerin uygulanması
Yerküre Sıhhat Örgütü’nün açıkladığı güçlü bir sıhhat sistemi için gerekli 6 temel unsurda bahsettiği güzel çalışan malumat sistemlerine muhtaçlık olduğunu ve bu maksada ulaşmak için hemşirelerin tutarlı biçimde donatılmaları gerektiğini belirten Prof. Dr. Terzioğlu, şöyle dedi:
“Sağlık hizmeti sistemleri ve muhabere teknolojilerinde gerçekleşen süratli değişiklikler arasındaki irtibat, sıhhat hizmeti yeniliklerinin daha evvel hiç olmadığı kadar süratli gelişmesini ve yayılmasını sağladı. Günlük aktivitelerinde hemşireler, teknolojiyi yaşamsal belirtileri gözlemlemek, ilaçları beşere ulaştırmak ve sonuçları ölçmek için kullanıyorlar. Dijital sistemleri kullanma konusunda hemşireler teknolojik sistemin başkanları olmalı ve teknolojinin, kaliteyi ve hasta güvenliğini geliştireceğini ve sıhhat hizmeti metotlarını kökten değiştirebileceğini kabul eden bir anlayış geliştirmeli ve teşvik etmelidir. Teknolojiden ve haberden yarar sağlayabilmek, eğitimi, stratejik planlamayı ve çalışma formumuzu geliştirmek için sıhhat datalarının düzgün kullanılması gerekmektedir. Hemşirelerin bilgisayar ve malumat teknolojilerine hazır oluş seviyesi hemşirelik bilişimi ve malumat sistemlerinin gelişiminde kıymetli bir etmendir. Hizmet ve pratik yerlerinde hizmet alan hemşirelerin malumat gereksinimini fark etme, gereksinim duyulan habere ulaşma, bu bilgiyi dinamik kullanma, kıymetlendirme ve sunma olarak tanımlanan, bilgisayar okuryazarlığını da içine alan malumat okuryazarlığı becerisine sahip olmasını gerektirmektedir.”

Kaliteli ve tesirli sıhhat bakımı sunma
Sağlam bir malumat altyapısının 2. öncelik yeri için bir ön koşul olduğunu söz eden Terzioğlu, hemşirelerin yaptıkları işlerin kalitesini ve tesirlerini ne nokta gösterebildiklerinin sistemin geri kalanının hemşirelerin sahip olduğu rolü anlamasını ve buna paha vermesini sağlamada kıymetli bir nokta olduğunu belirtti. Terzioğlu, “Hemşirelerin yaptıkları işler ekseriyetle gayri kişilere görünmez gelir ve teknolojinin hizmetin eşiğinde kullanılması bu işlerin görünürlüğünü arttırabilir. Lakin, hemşirelerin kalite standartlarının geliştirilmesinde faal biçimde bölge almaları, karar alma ve sistem kademelerinin değişiklikleri üzerinde tesirli olabilmek için daha geniş fırsatlara sahip olmaları bir numara kademe kıymetlidir. Bu durum kalite ve insan odaklı sistemler üzerine hemşirelik bilirkişiliğinin tesirinin daha büyük olmasını sağlayacaktır. Hemşirelik mesleğinin bilirkişiliği, hükümet ve karar alma mekanizmalarının her kademesinde görünür olmalı ve sıhhat sistemi içinde kaliteli sıhhat hizmetinin vatandaşlara ulaşmasında sahip olduğu kıymetli rol sebebiyle kıymet görmelidir” dedi.

Sistem liderliği
Hemşirelik ve sıhhat hizmetlerinde sistem liderliğinin değerini vurgulayan Prof. Dr. Terzioğlu, “Günümüzün hemşire önderlerinin kendilerini teşebbüsçü ve esnek tekniklerle çalışmaya zorlayan birçok öngörülen ve öngörülmeyen zorluk ve değişiklikle yüzleşmektedirler. Hiyerarşik tertip yapısıyla kontaklı olan tek bir organizasyonel modeli temel alan klasik liderlik modelleri sürdürülemez hale gelecektir. Münhasıran kamu bölümlü liderliğinde; hizmetler bütünleşmiş nispeten, hizmet prosedürler dönüştükçe, kaynaklar paylaşıldıkça ve işçi çok farklı formüller aracılığı ile görevlendirildikçe organizasyonel, mesleksel ve coğrafi hadlerde değişikler görülecektir’ dedi.
Ferdî durumda sıhhat profesyonellerinin yapması gerekenleri de sıralayan Atılım Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Füsun Terzioğlu, şu haberleri verdi:
“Sağlığınızı ve uygun olma durumunuzu koruyun. Zorlukların üstesinden gelebilme yeteneğinizi geliştirmeyi öncelik haline getirin ve iş arkadaşlarınızın da bu özelliklerini geliştirmelerine destek olun. Ferdi bakımlarını üstlenebilme yeteneklerini geliştirme anlayışına sahip olabilmeleri için hastalar, hasta bakıcılar ve topluluklar etkin biçimde çalışabileceğiniz yollar arayın. Hizmet kalitesi yüksek hemşirelik pratiklerinin hasta sonuçların üzerindeki olumlu tesirini gösterebilmek için becerilerinizi geliştirin. Sıhhat sistemi üzerine fikir üretme tekniğinizi sistem içinde güçlü birliktelikler kurarak geliştirin.”
Kurumlar ve patronlar için de yapılaması gerekenleri sıralayan Terzioğlu, sıhhat hizmeti çalışanları için müspet çalışma ortamını sağlanması gerektiğini belirterek, “Sağlık hizmeti çalışanlarının sıhhat ve refahını destekleyin. Çalışanlara öğrenme fırsatları sunun. Kritik vaka değerlendirmesinin tertip içinde var olmasını sağlayın. Afet planlamalarını yapın” dedi.
Karar alıcılar için yapılması gerekenleri lisana getiren Prof. Dr. Füsun Terzioğlu şunları söyledi:
“Pozitif çalışma ortamı oluşturan ve sıhhat hizmeti meydanında çalışanlarını koruyan kanunları çıkarın ve uygulayın. Sıhhat hizmeti iş gücünü müsait halde planlayın ve yönetin. Ulusal seviyede sıhhatte insan kaynakları planı oluşturun ve dinamik halde uygulayın. Hastalık odaklı sistemden esirgeyici ve önleyici sıhhat hizmeti ve sağlıklı olmayı teşvik etme anlayışına geçişi hızlandırın. Zorlukların üstesinden gelebilme planlamasının sıhhat sisteminin stratejik gelişmesinin bir modülü olmasını sağlayın. Hemşirelik becerilerinin sistem içerisinde optimal tasarrufu için hemşirelerin karar alma mekanizmalarında nokta almalarını sağlayın.”
Cihanşümul sıhhat garantisinin yalnızca muhtaçlığı olanlara sıhhat hizmetlerini ulaştırmayı değil, insan merkezli kaliteli sıhhat hizmetlerinin sunulmasını amaçladığını tabir eden Prof. Dr. Terzioğlu, bu kâfi sayıda güzel eğitilmiş ve istekli sıhhat çalışanına sahip yeterli işleyen bir sıhhat sistemini gerektirdiğini belirterek, “2030’da yaklaşık 10.1 milyon sıhhat çalışanı (hemşireler, ebeler, doktor ) açığı olacağı öngörülmektedir. Ebola pandemisi sürecinde etkilenen sıhhat çalışanlarının yüzde 50’sinden ziyadesinin hemşire ve hemşire yardımcısı olduğu ve virüsten etkilenen sıhhat çalışanlarının üçte ikisinin hayatını kaybettiği belirtmiştir. Covid-19 sürecinde de pek çok sıhhat çalışanının hem kendisi hem de aile ve yakınları etkilenmiş, hayatını kaybetmiş ve etkilenmeye de devam etmektedir. Sıhhat çalışanları içerisinde ise hemşireler en ziyade insan gücünü oluşturan ve 24 saat kesintisiz hizmet vermesi nedeniyle de Covid-19 sürecinde tüm yerkürede sıhhat ekibinin kahramanları olarak nitelendirilen ve DSÖ tarafından da 2020 yılının Yerküre Hemşireler Yılı olarak ilan edilerek topluluk sıhhatinin güçlendirilmesinde hemşirelerin ne kadar kıymetli bir bakım hizmeti kümesini oluşturduğu vurgulanmıştır” diye konuştu.
Sürdürülebilir kalkınma amaçlarında belirtilen maksada ulaşmak için gelecekte yaşanacak zorlukların üstesinden gelebilme kapasitesine sahip güçlü sıhhat sistemleri oluşturmak için birlikte çalışılması gerektiğinin söz eden Prof. Dr. Füsun Terzioğlu, gereksinimi olan tüm kişilere kaliteli sıhhat hizmetlerini sağlamak hemşirelerin mesleksel ve etik bir sorumluluğu olduğunu bildirdi. Yenilikçi ve tahlil odaklı profesyoneller olarak hemşirelerin, çok az durumda olan yahut hiç olmayan kaynaklar ve organizasyonel destek ile bile ellerinden gelen en güzel sıhhat hizmetini sunmaya devam ettiğini belirtti. Prof. Dr. Terzioğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ancak sıhhat sistemlerinin zorlukların üstesinden gelebilme kapasitelerini geliştirmek bütün kolların tüm kademelerini içeren halde kollar arası çabayı gerektiriyor. Sıhhat hizmetlerinin büyük bir kısmını hem sıhhat dalı hem de bu kolun dışındaki meslektaşları ile iş birliği yaparak kişilere ulaştıran hemşireler bu süreçte kıymetli bir role sahiptir. Hemşirelerin sıhhat kesimi siyasetlerinin reformunda nokta alması gerektiğinin öbür bir nedeni de bu siyasetlerin hemşirelerin çalışma ortamı üzerinde sahip olduğu büyük tesirdir. Sıhhat sistemlerinin güçlendirilmesine dair alınan kararlara müdahil olarak, sıhhat sistemlerinin gelişmiş bir zorlukların üstesinden gelme kapasitesi ve daha düzgün sıhhat sonuçları sağlayacak olumlu çalışma ortamlarını oluşturabiliriz.”