Rosatom dünyada bir ilki gerçekleştiriyor

Rusya Devlet Atom Gücü Kurumu Rosatom, BREST-OD-300 süratli reaktöre sahip 300 MW’lık nükleer güç ünitesinin inşaatına başladı. Kurşun soğutma sıvısı ve yeni karışık uranyum-plütonyum nitrür yakıtı içeren bu yenilikçi reaktörler, global nükleer sanayinin en değerli tesisi olan Deneysel Şov Güç Kompleksinin (DGGK) bir kesimi olacak.
Geleceğin nükleer teknolojileri kümesi, dünyada gibisi olmayan birbirine bağlı üç tesis içeriyor.
Bunlar, uranyum-plütonyum nükleer yakıt üretimi (üretim/yenileme) için modül, BREST-OD-300 güç ünitesi ve ışınlanmış yakıtın tekrar işlenmesi için modülden oluşuyor. BREST-OD-300’ün inşasıyla dünyada birinci kere birebir alanda "hızlı" reaktörlü ve kapalı nükleer yakıt çevrimli bir nükleer santral kurulmuş olacak. Santralde ışınlanmış yakıt tekrar işlemeden sonra yenilemeye; yani taze yakıtın tekrar üretimine gönderilecek. Yakıtın tekrar kullanımıyla sistem yavaş yavaş özerk ve harici güç kaynaklarından bağımsız hale gelecek.
BREST-OD-300 reaktörlü nükleer güç ünitesinin inşası, Rosatom’a bağlı yakıt şirketi TVEL tarafından Tomsk Bölgesi Seversk’te bulunan Sibirya Kimyasal Fabrikasının alanında gerçekleştiriliyor.
BREST-OD-300 reaktörünün 2026’da faaliyete geçmesi planlanıyor.

“Nükleer gücün kaynak temeli neredeyse tükenmez hale gelecek”
Bahisle ilgili konuşan Rosatom Genel Müdürü Alexey Likhachev, “Nükleer yakıtın sonsuz sayıda tekrar işlenmesi sayesinde, nükleer gücün kaynak temeli neredeyse tükenmez hale gelecektir.


Bu teknoloji sayesinde birebir vakitte, gelecek kuşaklar için kullanılmış nükleer yakıt biriktirme sorunu ortadan kalkmaktadır” dedi.
Uzmanlar da 8 Haziran itibariyle üretimine başlanan bu projenin bölüme ivme kazandıracağına ve daha ileri teknolojilerin önünü açacağına kesin gözle bakıyor.


“Nükleerin geleceğini şekillendirecek”
Rusya, ABD, AB, Hindistan, Çin, Japonya üzere ülkelerin iştirakiyle Fransa’da bir araştırma merkezinde yürütülen dünyanın en büyük füzyon projesi ‘ITER’de Reaktör Tasarım Mühendisi olarak vazife yapan Dr. Can Turgut, dünya güç dalında ihtilal niteliği taşıyan BREST-OD-300 reaktöründe kullanılan kapalı yakıt çevriminin “nükleerin geleceğini şekillendireceği” görüşünde.


Turgut, “Bu teknoloji, hem global ısınma ve iklim değişikliklerini önlemede hem de elektrik ve güç muhtaçlığını karşılamada çok kıymetli bir yere sahip olacak” diye konuştu.

“Enerji muhtaçlığına ekolojik ve ekonomik çözüm”
Turgut, tüm dünyada önümüzdeki yıllarda artacak güç muhtaçlığının hem ekonomik hem de ekolojik olarak karşılanmasında bu türlü nükleer projelerin çok büyük kıymet taşıdığını kaydederek, “Bu reaktör tipleri hem güç probleminin çözülmesi hem teknoloji ve kalkınma hem de güvenlik ve ekoloji açılarından tahlil vaat ediyor.


Bilhassa kapalı çevrimin inançlı olması, az radyoaktivite olması, kazalara karşı neredeyse sıfır riskle hareket etmesi ve kapalı çevrimde tekrardan yakılabilen yakıtlar tabi ki en büyük avantajı. Yakıt üretiminin, yakıt geri dönüşümünün ve nükleer reaktör binasının birebir tesiste olduğu bir sistem süreksiz depolama maliyetlerini düşürecektir. Bu reaktörle birlikte kesin atık gömülmesi konusundaki sorunlar neredeyse büsbütün ortadan kaldırmış olacak. Tekrar tekrar yakılan yakıtlar ve geri dönüşüm sayesinde uzun vadeli güç gereksinimi da karşılanacak. Bunun hem ekonomik hem ekolojik açıdan ülkeler ve dünya üzerinde tesiri büyük olacaktır” halinde konuştu.
Turgut, kapalı nükleer yakıt çevrimiyle çalışan bu teknolojilerin kullanımının süratle yaygınlaştırılmasının dünya için çok faydalı olacağını vurgulayarak, “Benim ferdî kanım bu yeni, inançlı ve devrimsel nitelik taşıyan projeyi olabildiğince çabuk pazara sunmanın yararlı olacağı tarafında.
Bunun için dünya pazarının büyümesi beklenmemeli; zira bu teknoloji güç gereksinimini karşılamada direkt olarak bir tahlil olacaktır ve çok büyük bir kapı açacaktır” sözlerini kullandı.

“Toryum zengini Türkiye için de büyük avantaj sağlayabilir”
Kapalı yakıt çevrimine sahip bu güç ünitesinde yalnızca uranyum, plütonyum üzere izotoplar değil, toryum ve uranyumun doğal halde zenginleştirilmeden yakılması da mümkün olacak.


Reaktör Tasarım Mühendisi Dr. Turgut, bunun hem maliyeti düşüreceğini hem de Türkiye üzere toryum açısından varlıklı ülkeler için çok büyük bir avantaj sağlayacağını kaydetti. Turgut, “Önümüzdeki yıllarda bu şekil reaktörlerin yaygınlaşmasıyla bir arada Türkiye’nin de bu reaktörleri kullanan ülkeler ortasında yer almasını temenni ediyorum” dedi.

“Rus bilim insanlarının deneyimi çok büyük”
BREST-OD-300 reaktörünün imaline başlayan Rus bilim insanlarının nükleer güç alanında çok büyük yetkinliklere sahip olduğunun da altını çizen Turgut, bu yetkinliğin Türkiye’nin birinci nükleer santrali Akkuyu Nükleer Güç Santralinin (NGS) imalinde da açıkça görülebildiğini söyleyerek, şöyle devam etti: “Hem akademik hayatım boyunca hem de içinde bulunduğum memleketler arası projelerde çalıştığım müddette Rus bilim insanları ve mühendislerle çalışma, ortak iş yapma fırsatı buldum.


Rus bilim adamlarının bilimsel fikirleri, devrimsel nitelikteki dizaynları ve kendilerini daima geliştiren yapıları sayesinde yaptıkları dizaynlarda öne geçtiklerini görüyoruz. Örneğin, Türkiye’de yapılan Akkuyu Nükleer Güç Santralinde Amerikan ve Avrupa dizaynlarına nazaran ufak tefek birtakım değişikliklerle çok büyük randımanlar elde ettiklerini, altıgen yakıt tasarımı sayesinde nötronik açıdan, yatay buhar üreticisi sayesinde termohidrolik açıdan bir adım öne geçtiklerini gözlemledim. Bu açıdan bilhassa de bu süratli reaktörlerin denetiminin sıkıntı olduğu bilim insanları tarafından bilinen bir gerçek. Bu bahiste Rus bilim adamlarının ve Rusya’nın çok büyük bir deneyimi var. Bu işi başarabileceklerine inancım var.”