“Öğrenciye zorla kamera açtırmak ‘Özel Hayatın Gizliliği İhlali’ suçu teşkil edebilir”

Pandemi nedeniyle uzaktan eğitime geçilmesi ve kimi üniversitelerde imtihanların imajlı halde yapılacağı ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Kayseri Baro Avukatı Buyruk Akpınar, “Öğrenciye kamera açtırmak ‘Özel Hayatın Saklılığı İhlali’ kabahati teşkil edebilir” dedi.
Özel hayatın kapalılığı olmadan özgürlükten bahsedilemeyeceğini söyleyen Buyruk Akpınar, “Tüm dünyayı tesiri altına alan Covid-19 virüsü nedeniyle beşerler artık önlemli ve denetimli bir yaşama geçti. Bu yeni hayat biçimi birçok alanda yenilikler yapılmasını gerekli kılmıştır. Eğitim alanı da bu yeni nizamdan en çok etkilenen alanlardan biridir. Geçtiğimiz günlerde bir öğretim görevlisinin imtihan esnasında kameralarını açmayan öğrencilere yönelik önemli manada hakaretlerine toplumsal medyadan şahit olduk. Virüsün yayılımının önüne geçebilmek maksadıyla dersler öğretmenler tarafından uzaktan eğitim halinde verilmekte, öğrenciler derslere ve imtihanlara akıllı aygıtlar aracılığıyla katılmaktadır. Bu yeni eğitim ve imtihan modeli pandemi sürecinde eğitimin sekteye uğraması ihtimalini bertaraf etse de muhakkak problemlerin oluşmasına sebebiyet vermiştir. Öğrencilerin akıllı aygıtlarının kameralarını açmak zorunda kalmaları bu problemlerin başında gelmektedir. Öğretmenler gerek derse iştirakin ve devamın tespitinin yapılması amacıyla gerekse imtihanlar da kopyanın önüne geçmek emeliyle öğrencilerden derse ve imtihana katılırken kullandıkları aygıtların kameralarını açmalarını istemektedir. Öğrenciler kamerayı açmadan derse yahut imtihana katılmak istese de bazen kameralarını açmak zorunda kalmaktadır. Hal bu türlü olunca da özel hayatın kapalılığı kabahatinin işlenip işlenmediği sorunu gündeme gelmektedir. Bireylerin özel hayat alanı bireyin paylaşmak istediği birkaç şahısla paylaştığı, esasen saklı olan ve göreceli sırlar barındıran bir alandır. Bireyler özel hayat alanına dair bilgilerin herkes tarafından bilinmemesini ve bilinmeyen kalmasını ister. Her bireyde var olan ölçülülük duygusu özel hayatın korunmasını gerektirmektedir. Özel hayatın saklılığı olmaksızın kişinin özgürlüğünden kelam edilemez. İnsanın maddi ve manevi varlığının korunması için özel hayatın korunması bir zorunluluktur. Bu nedenledir ki özel hayat hakkı memleketler arası dokümanlarla, Anayasa ile ve kanunlarla muhafaza altına alınmıştır” dedi.

“Özel hayatı ihlal edenler 1 ile 3 yıl ortasında ceza almaktadır”
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde belirtilen hususlarla özel hayatı ihlal eden şahısların 1 yıldan 3 yıla kadar mahpus cezası alabileceklerini söyleyen Buyruk Akpınar, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. Maddesi’nde 1- Herkes özel ve aile hayatına, konutuna ve yazışmasına hürmet gösterilmesi hakkına sahiptir. 2- Bu hakkın kullanılmasına bir kamu makamının müdahalesi, fakat müdahalenin kanunla öngörülmüş ve demokratik bir toplumda ulusal güvenlik, kamu güvenliği, ülkenin ekonomik refahı, sistemin korunması, hata işlenmesinin önlenmesi, sıhhatin yahut ahlakın yahut diğerlerinin hak ve özgürlüklerinin korunması için gerekli bir önlem olması durumunda kelam konusu olabilir kararı yer almaktadır. Anayasanın 20. Hususunda de ’Herkes özel hayatına ve aile hayatına hürmet gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının kapalılığına dokunulamaz’ düzenlemesi olduğu görülmektedir. Özel hayatın saklılığına karşı ihlal olması halinde ise yaptırım Türk Ceza Kanununda yer almaktadır. Özel Hayatın Kapalılığını İhlal Kabahati Türk Ceza Kanunu’nun 134. unsurunda düzenlenmiştir. Kelam konusu husus, 1) Şahısların özel hayatının kapalılığını ihlal eden kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. Kapalılığın manzara yahut seslerin kayda alınması suretiyle ihlal edilmesi halinde, verilecek ceza bir kat artırılır. 2) (Değişik: 2/7/2012-6352/81 md.) Şahısların özel hayatına ait manzara yahut sesleri hukuka muhalif olarak ifşa eden kimse iki yıldan beş yıla kadar mahpus cezası ile cezalandırılır. İfşa edilen bu dataların basın ve yayın yoluyla yayımlanması halinde de tıpkı cezaya hükmolunur. Bu hatanın muhafaza altına aldığı bedel özel hayat alanına giren tüm faaliyetlerdir” sözlerini kullandı.

“Kişinin isteği dışında kamera açtırılması hata teşkil edebilir”
Buyruk Akpınar, şahısların isteği olmadan kamera açmasının, özel hayatının ihlaline gireceği için cürüm teşkil edebileceğini söyleyerek, kelamlarına şu biçimde devam etti:
“Yasada hangi faaliyetlerin ihlal oluşturacağı tek tek sayılmamıştır. Hasebiyle kelam konusu hata özgür hareketli bir hatadır ve istenilen biçimde işlenebilecektir. Saklılığa müdahale eden hukuka muhalif her türlü davranış ihlal kapsamında değerlendirilmelidir. Özel hayat kavramının genel geçer tarifini yapmak mümkün olmadığı için yapılan ihlalin özel hayat alanında gerçekleşip gerçekleşmediği her olayda başka farklı değerlendirilmelidir. Anayasa ile müdafaa altına alınan özel hayat kapsamına konutun korunması da girmektedir. Konut, yani kişinin yaşadığı yer yalnızca muhakkak beşerle paylaşılan ve kişinin göreli sırlarını barındıran bir alan olarak özel hayat kapsamındadır. Hiç kimse konutuna istemediği bir kişiyi zorla almaya zorlanamayacağı üzere yaşadığı alanın da kameralarla öbürleri tarafından görülmesine müsaade vermeye zorlanamaz. Ayrıyeten herkes kendi hayat alanında istediği biçimde yaşama hakkına sahiptir ve kameralar önünde kendi özel hayat alanında ne halde bulunduğunu göstermek zorunda değildir. Bu değerlendirilmeler ışığında öğrencinin istememesine karşın kamerayı açmak zorunda kalması ve o an için meskeninin yahut odasının bir kısmının yani hayat alanının ve bizatihi kendisinin aslında istemediği şahıslarca görülmesi özel hayatın kapalılığını ihlal cürmünü oluşturabilecek niteliktedir. Çünkü bu sistemde kamera açılması hem öğretmenin hem de öğrencilerin hatta velilerin kamera açan kişiyi ve kişinin özel hayat alanını görmelerine imkan sağlamaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta bireyin isteği olmamasına karşın buna mecbur kalmasıdır. Birtakım hallerin olayda gerçekleşmesi durumunda yapılan hareket hukuka uygun hale gelebilecektir. İlgilinin kelam konusu fiile istek göstermesi de bu hallerden biridir. Öğrencinin derse girerken kamerayı açmaya isteği varsa bu durumda özel hayatın saklılığı kabahati ilgilinin isteğinin varlığı nedeniyle oluşmayacaktır. Ama öğrencinin kamerayı açmaya istek göstermemesi halinde kamerayı açmaya zorlanması öğrenci o an özel hayat alanı içerisinde yer alan bir ortamda bulunduğundan ve bunun kendi isteği ve iradesi dışında diğerleri tarafından öğrenilme ihtimali olduğundan Özel Hayatın Kapalılığını İhlali Cürmünün oluşmasına sebebiyet verecektir.”

“Önlemler özel hayat düşünülerek alınmalıdır”
Eğitimde tedbirlerin özel hayat göz önünde bulunarak alınması gerektiğini söyleyen Avukat Buyruk Akpınar, “Elbette ki eğitim süreci içerisinde öğrencilerin derslere devamının sağlanması, eğitimin aksamaması ve imtihanlarda kopya çekilmesinin önlenmesi gereklidir ve bunun için çeşitli tedbirler de alınabilir ama alınan hiçbir tedbir bireylere, bireyin maddelerle müdafaa altına alınmış olan özel hayat alanına müdahale etme hakkını vermez. Herkes bireylerin özel hayat alanına hürmet göstermeli ve alınacak tedbirler de bu doğrultuda alınmalıdır. Öğrencilerin de özel hayat alanı olduğu unutulmamalıdır. Sonuç olarak özel hayata hürmet gösterilmeli ve özel hayat alanının ihlal edilmemesi gayesiyle akıllı aygıtlar vasıtasıyla derse iştirak ve imtihanlar esnasında öğrencilerin isteği olmaması halinde özel hayat alanı kapsamında sayılan hayat alanının imajının diğerleri tarafından öğrenilmesine imkan vermemek için kamerayı açmaya zorlanmamalıdır. Aksi takdirde Türk Ceza Kanunu’nun 134. hususunda düzenlenen Özel Hayatın Kapalılığını İhlal kabahati oluşabilecektir. Ehemmiyetle belirtmek istiyoruz ki öğrencilerin kameralarını açmasının öğrencilerin isteği dışında gerçekleşebilmesi için hemen yasal bir düzenlemeye gereksinim var. Bu durum üniversitelerin, dekanlıkların, aşikâr başlı eğitim kurumlarının kendi içerisinde alabilecekleri bir karar ile öğrenciler kameraları açmaya zorlanamaz kanaatindeyiz” dedi.