Çoğu akraba evliliği yapan göçerlerin, çocukları engelli doğuyor

Türkiye’de kentleşme ve eğitim düzeyi yükselirken, beraberinde getirdiği çağdaşlaşma akraba evliliğini düşürse de göçerler de bu sayının yüksek olması, engelli çocuk sayısının fazla olmasını beraberinde getiriyor.
Günümüzde teknolojik gelişmeler, kentleşme, eğitim seviyesin yükselmesi akraba evliliklerinin azalmasını sağladı. Fakat bu durum yılın büyük kısmını yaylalarda geçiren göçerler için tıpkı etkiyi göstermedi. Gelenekçi yapılarına bağlı kalarak hem akraba evliliklerine hem de çok eşliliğe devam eden göçerlerin, bu nedenle kimi çocukları da engelli dünyaya geliyor.
Ardahan Üniversitesinde doktora yapan Hasret Akgün, doktora tez konusu olan ’Göçebe aşiretlerde hayvancılık ve tabiat kültür ilgisi: Alikan, Düderan ve Soran aşiretleri örneğinde halk bilim açısından karşılaştırılmalı bir inceleme’ için 8 aydır göçerlerle birlikte yaylada çadırlarda kalıyor. 3 büyük göçer aşiretle ilgili saha çalışması yapan, Mardin’in Nusaybin ilçesinde göçerlerle kalan Akgün, saha çalışmasında göçer aşiretlerdeki akraba evlilikleri ve engelli doğan çocuklar üzerine anket çalışması da gerçekleştirdi.

"Akraba evliliği çok fazla olduğundan engelli çocuk sayısı da yüksek"
Üç aşireti halk bilimi açısından ele aldığını belirten Hasret Akgün, Düderan, Alikan ve Soran aşiretleri üzerine çalışma yaptığını söyledi. Uygun bir çalışma yapabilmek için burada göçerlerle birlikte yaşaması gerektiğini belirten Akgün, "Yaklaşık 8 aydır onlarla birlikte yaşıyorum. Burada şunu gördüm, Düderan aşireti yalnızca Düderan aşiretine kız veriyor. Alikan aşireti yalnızca Alikan aşiretine kız veriyor. Soran aşireti yalnızca Sorana aşiretine kız veriyor. Göçerler, göçer bile olsa bir birbirlerine kız vermiyor. Akraba evliliği çok fazla olduğundan engelli çocuk sayısı da çok fazla. 8 aydır geziyorum, Miran yazın tutunarak yürüyebiliyordu, şu anda artık hiç yürüyemiyor. Semanur sağ tarafı olduğu üzere felçli, en küçük kardeşi tekrar o denli. Bu çocuklar üzere çok var, göçerlerde iş çok. Her bir çocuk bir iş demek, o yüzden göçerlerde çok fazla çocuk yapıyor. Ben de ayrıyeten anket yapıyorum ve soruyorum niye çocuk diye ’İşimiz çok’ diyorlar. Semanur da hasta, engelli, annesi sabahtan beri dışarıda. Semanur engelli ve engelli kardeşine bakıyor. Göçerlerde akraba evliliği çok, evlilik başlı başına bir sorun, çok fazla akraba evliliği yapıyorlar. Kuma olayı çok fazla var, iki, üç eşlilik, dört eşlilik, iki amca kızı, kendi amcasının oğluyla evlenebiliyor. İkisi de birebir çadırda yaşıyor, tabi bunu kabul etmiyorlar lakin bilimsel olarak bu yani. Evvelki gün bir aşiretteydim, bir bayanla görüştüm. Bayan gebe, 9’uncu ayında, doğum yapacak daha hiç doktora gitmemiş" dedi.

"İki gelinim de amca kızı"
İki gelinin de amca kızı olduğunu belirten ve Kürtçe konuşan Hayriye Temel, 12 yaşındaki torunu Miran Temel’in ayaktan düştüğünü söz etti. Temel, "Doktorlar Diyarbakır’a götürün dediler. Götürdük, oradan İstanbul’a götürün dediler, İstanbul’a, Ankara’ya hiçbir yerde derman bulamadılar. Çocuk iki aydır ayaktan düştü. İki gelinim de amca kızı. Biz 200, 300 yıldır daima aile içinde kız alıp veririz" diye konuştu.
Engelli 2 çocuk annesi 38 yaşındaki Delal Nazlı ise anne ve babasının da akraba evliliği yaptığını kaydetti. Kürtçe konuşan anne Nazlı, "Çocuğum hem başından engelli hem sırtından hem de ayaklarından engelli. Doğduğu gün hastanede kaldım, hamilelik periyodunda de bilmiyordum. 40 gün hastanede kaldıktan sonra şimdiye dek hiç hastaneye gitmedik. Bu kızım da havale geçirdi engelli kaldı" formunda konuştu.